کمیساریای عالی  پناهندگان سازمان ملل ، خواستار رسیدگی دولت  ترکیه و اتحادیه اروپا به بحران جدید  پناهجویی شد،  این بیانیه از همه کشورهای درگیر خواست تا نسبت به تعهدات بین المللی خود پایبند باشند و از بدتر کردن اوضاع در مرزها بپرهیزند.

آژانس پناهندگان سازمان ملل ، با توجه به بحران جدید  پناهجویان ، خواستار آرامش و کاهش تنش در مرزهای ترکیه با اتحادیه اروپا است و در  تحولات اخیر  ترکیه و یونان، کمیساریا از  مقامات  دو کشور می خواهد تا از هرگونه اقداماتی که ممکن است رنج افراد آسیب پذیر را افزایش دهد خودداری کنند.

این بیانیه در بخش از خود به طرفین اعلام می دارد که “همه کشورها حق دارند مرزهای خود را کنترل کرده و حرکات نامنظم را کنترل کنند ، اما در عین حال باید از نیروی نظامی و عکس العمل قهری و  نامتناسب خودداری شود  و سیستم هایی  برای رسیدگی به درخواست های پناهندگی به صورت منظم در مرزها به وجود آید.”

منع قانونی

بر اساس کنوانسیون 1951 در رابطه با وضعیت پناهندگان و  قانون پناهندگی اتحادیه اروپا هیچ گونه اساس قانونی برای تعلیق دریافت درخواست های پناهندگی وجود ندارد.  همچنین ماده 78 (3) پیمان عملکرد اتحادیه اروپا (TFEU) که توسط دولت یونان امضا شده است،  راه حل اقدامات موقت وجود دارد. بر اساس ماده ذکر شده ، پارلمان اروپا باید در صورت مواجهه یک یا چند کشور عضو با وضعیت اضطراری  هجوم ناگهانی اتباع کشورهای ثالث،  حق پناهندگی  بین المللی را  شناخته و آن را به حالت تعلیق درنیاورده و اصل عدم استرداد را رعایت کند.

همچنین در قوانین اتحادیه اروپا تأکید شده است، افرادی که در قلمرو یک کشور  به صورت پناهجو وارد شوند در صورتی که خود را بدون تأخیر در اختیار مسئولان قرار دهند، نباید مجازات شوند. در مرزهای بین ترکیه و اتحادیه اروپا ، کمیساریای عالی پناهندگان  با شرکای ملی ، هلال احمر ترکیه ، IOM و یونیسف همکاری می کند و در حال ارزیابی  اوضاع می باشد که در صورت لزوم کمک های بشردوستانه را ارائه  دهد.   بحران اخیر با حرکت جمعی گروهی از پناهجویان  شامل سوری ها ، افغان ها ، ایرانی ها ، سودانی ها و ملیت های دیگر – شامل  زنان ، کودکان و خانواده ها، آغاز شده و در حال حاضر این افراد در شرایط نامساعدی به سر می برند.

وضعیت فعلی

درروزهای گذشته در یونان ، تیم های UNHCR از ورود حدود 1200 نفر در بامداد 1 مارس و 2 مارس، به جزایر اژه شرقی (لزوس ، چوس ، ساموس) خبر دادند .کمیساریا از جامعه جهانی درخواست کرد تا یونان و سایر مرزها را تنها نگذارند و از اتحادیه اروپا درخواست کرد با تمام ظرفیت و همبستگی، به کمک آیند. کمیساریا از دولت ترکیه نیز خواست تا به تعهدات خود در قبال پناهجویان پایبند باشد.در حالی که اوضاع در مرزهای غربی ترکیه و یونان با حرکت چندین  هزار نفر، نگران کننده است، فاجعه ای بشردوستانه نیز  در شمال غربی سوریه و  ادلب برای حدود 950،000 آواره داخلی، در حال وقوع است.

در راستای این اقدامات، پلیس یونان از نارنجک های دودزا  در  گذرگاه های مرزی بر علیه پناهجویان  استفاده کرد و  بلغارستان 1000 سرباز اضافی را به مرزهای خود با ترکیه اعزام کرد. در همین حال ، اتحادیه اروپا به رئیس جمهور ترکیه ، رجب طیب اردوغان ، هشدار داد كه انتظار دارد آنكارا از توافق 6 میلیارد یورویی (5.2 میلیارد پوند) برای جلوگیری از مهاجرت به كشورهای عضو خود پیروی كند.

توافق مطرود

براساس توافقنامه سال 2016 ، ترکیه موافقت كرد كه در ازای دریافت پول ، ورود پناهجویان را به اتحادیه اروپا را متوقف كند. تصمیم ناگهانی ترکیه، برای اعمال  فشار بر اتحادیه اروپا در حمایت از اقدام نظامی اش در سوریه گرفته شده است. دولت ترکیه  در طول این چند سال، اتحادیه اروپا را به باز کردن  مسیر مهاجرین  خاورمیانه، تهدید می کند و از این راه توانسته است پول های فراوانی را از اتحادیه اروپا دریافت کند. با اوج گیری بحران پناهجویی در سال  2015، جهان  شاهد  غرق هزاران پناهجو  در مدیترانه بوده است.  یک میلیون نفر در یونان و در اردوگاه های آوارگان  با وضعیت ناگواری زندگی می کنند، این در صورتی است، دولت ها بدون توجه بحران انسانی پیش آمده با یکدیگر معامله می کنند. بیش  از 3.6 میلیون پناهجوی  سوریه ای اکنون گروگان تصمیم دولت ترکیه هستند که به وسیله آنها اتحادیه اروپا را برای اقدامات نظامی اش در سوریه تحت فشار بگذارد. در این میان پناهجویان زنان و کودکان در سرمای زمستان در  بزرگراه ها و یا از طریق زمین های جنگلی در شمال شرقی ترکیه به سمت مرز اتحادیه اروپا در حال حرکت هستند .پناهجویانی از سوریه، ایران، عراق، افغانستان ، پاکستان و مراکش. همه این پناه جویان به امید رسیدن به  مرز یونان ، راهی خطر شده اند. بسیاری سعی دارند با قایق های  کوچک راهی دریا شوند تا به مرزهای اروپا برسند، این سفر خطرناک، در حالی  است که ۵۰ نفر در یک قایق بسیار کوچک سوار می شوند.

دولت ترکیه با گروگانگیری و باج خواهی به وسیله پناهجویان با  اتحادیه اروپا قرارداد  ۶۰ میلیون یورو ای بسته است. و اکنون در پی کسب رضایت اتحادیه اروپا و آمریکا برای تصرفات نظامی و غیر قانونی خود در سوریه است.

در این میان، بی اهمیت ترین مسأله جان میلیون ها انسانی است که در آوارگی و پناهجویی خود کوچکترین نقشی نیز نداشته اند و اکنون جان و زندگی شان وجه المصالحه بازی های سیاه سیاسی است.

در پی تحولات اخیر، گارد مرزی یونان برای مقابله با سیل مهاجران و پناهجویان از مسیر ترکیه، آماده شده و نخست وزیر یونان در آخرین اظهار نظر خود اعلام داشته است که اجازه ورود یک نفر را نیز ، از مرزهایش نخواهد داد.

بحران در حال رشد

فعالان مدنی این بحران را با وضعیت ناگوار پناهجویان در سال ۲۰۱۵ مقایسه می کنند.در حال حاضر هزاران پناهنده، در مرزهای اروپا در معرض آسیب و تهدید جدی قرار دارند.

اکنون  مهاجران در پاسگاه مرزی پازارکول بین ترکیه و یونان ،ناامید و غمناک متوقف شده اند، کسانی که بعضا  هزاران روز و ساعت  است که در مرز ها در بلا تکلیفی به سر می برند. آنها پناهگاهی ندارند، دمای هوا در شب زیر صفر است و باران می بارد ، به همین دلیل مردم برای گرم نگه داشتن  از چوب جنگل های اطراف استفاده می کنند.  بسیاری از کودکان و افراد سالخورده  بیمار هستند. تنها جایی را که داشتند، در ترکیه ترک کرده تا بتوانند به اروپا برسند، آنان غذایی جز نان و گاهی سوپ ندارند. برخی می دانند که از آنها به عنوان اهرم استفاده می شود،  برخی دیگر بر این باورند که هر دو طرف مرز باز است – یا حداقل اگر به دروازه اروپا برسند ، اجازه عبور دارند. پناهجویان امیدوارند، اما کارشناسان بر این باورند که اتحادیه اروپا تسلیم فشارهای ترکیه به راحتی نخواهد شد و از سوی دیگر پناهجویان را نیز نخواهد پذیرفت.

بسیاری که با سختی خود را از طریق قایق به لسبوس رسانده اند نیز با استقبالی وحشتناک از سوی ساکنان جزیره یونانی روبرو شدند، ساکنان لسبوس معتقدند که جزیره که ظریفیت پذیرش 2000 پناهجو را داشته اکنون میزبان 20000 پناهجوست. از این رو برخی از مردم لسبوس با حمله به قایق های پناهندگان آنان را تحقیر و تهدید کردند.

سخن آخر

افزایش موج بیگانه هراسی، اسلام هراسی و نژاد پرستی با بحران جدید در حال شکل گیری است. سیل پناهجویان بدون هیچ برنامه و یا پشتوانه ای راهی امیدی دست نیافتنی در مرزهای اروپا شده اند و در حال حاضر جهان بار دیگر در آستانه بحران انسانی جدیدی است که متاسفانه اراده جدی برای   حل آن وجود ندارد و چشم انداز حقوق بشری سال ۲۰۲۰ ، همان گونه که دبیر کل سازمان ملل متحد، در هفته گذشته اعلام داشت،  در مرحله بسیار نگران کننده ، ما را با اولین چالش انسانی سال 2020 مواجه کرده است. چالشی که تنها با عزم و اراده جهانی می توان از آن بیرون آمد و در غیر این صورت، چهره سیاه یکجانبه گرایی و ناسیونالیسم های افراطی، جهان را همانند دهه های پیش به سوی جنگی جهانی پیش خواهد برد.