اجلاس جهاني بشردوستانه به عنوان يكي از بزرگترين اجلاس هاي دهه اخير در روزهاي 3 و 4 خرداد ماه سال 95 در استانبول تركيه برگزار شد. اين نشست در شرايطي برگزار شد كه به نظر مي رسيد به دليل شرايط امنيتي ويژه در تركيه موضوع با تاخير جدي به زمان ديگري موكول شود و يا از تعداد شرکت کنندگان خارجي این اجلاس در سطوح بالا كاسته شود، اما بر خلاف پيش بيني هاي قبلي نه تنها اجلاس جهانی بشردوستانه در زمان مقرر برگزار گردید، بلكه استانبول طی این دو روز ميزبان نمایندگان 125 کشور، 50 تن از سران کشورها و بيش از 5 هزار ميهمان خارجي شركت كننده از سرتاسر دنيا در رده سران و دیگر سطوح سياسي و اجتماعي بود.

اجلاس جهانی استانبول، تکمیل کننده ابتكار بان كي مون دبيركل سازمان ملل متحد بود كه در سال 2013 و با توجه به افزايش نگران كننده مناقشات مسلحانه و بحران هاي طبيعي در مناطق مختلف دنيا و بالا رفتن نرخ قربانيان آسيب ديده ناشي از بحران هاي طبيعي و مخاصمات مسلحانه كليد خورد. در این رابطه نشست هاي منطقه اي و بين المللی بسیاری طی سه سال گذشته در اقصي نقاط جهان برگزار گردید. این نشست ها و همچنین مباحث كارشناسي گسترده صورت گرفته، نقش بسیار مهمی در جلب توجه افكار عمومي بين المللي به این موضوع داشت.

به گزارش انجمن حامی، اولویت نخستین اجلاس جهانی بشردوستانه، یافتن راه حلی برای نیازهای اولیه میلیون ها پناهجو، یافتن راهی برای دسترسی کودکان به آموزش و زندگی و توسعه پایدار است.

شرکت کنندگان، موضوعات و برنامه های جانبی اجلاس بشردوستانه 2016

حضور رهبران ارشد سياسي كشورهاي اروپايي، آفريقايي، آسيايي، كنشگران بين المللي و منطقه اي در بالاترين سطح سازمانهاي بين المللي و آژانس هاي سازمان ملل متحد و جمع قابل توجهي از سازمانهاي غير دولتي در اين نشست مؤيد اهميتي بود كه مباحث و دستاوردهای اين اجلاس در وضعيت حال و آينده منطقه و جهان مي تواند داشته باشد.

به گزارش انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، همزمان با اجلاس اصلی، نشست های فرعی متعددی با حضور سازمانهای غیر دولتی بین المللی، سازمان های غیر دولتی ملی، نهادهای جامعه مدنی، سایر تاثیر گذاران سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از اقصی نقاط جهان برگزار شد. شرکت در هر یک از این نشست ها که با محورهای: مهاجرت و اقدام بشردوستانه، حمايت ويژه از افراد دارای ناتوانی (معلولین) در اقدامات بشر دوستانه، نقش مذهب در اقدامات بشر دوستانه، نقش آموزش در بحران، اقدامات منطقه اي در مقابل چالش هاي جهاني، ائتلاف بين المللي در مسير بحران هاي شهري، بهداشت جهاني، زنان و دختران در بحران هاي بشر دوستانه، نظام مالي اسلامي در مسير حمايت هاي بشر دوستانه، چارچوب ها و مکانیزم ها ي اقدامات بشردوستانه و حمايت از رسانه هاي مستقل در موقعيت هاي اضطراري برگزار گردید، به عنوان فرصتی برای تعاطی اندیشه، اطلاعات و تجارب متقابل داخلی و خارجی از اهمیت به سزایی برخوردار است.

از دیگر برنامه های جانبی اجلاس جهانی بشردوستانه 2016 ، برگزاری نمایشگاه گسترده ای از خدمات و فعالیت های بخش های غیر دولتی، دولتی و نهادهای حمایت کننده بین المللی بود که در عرصه های مختلف خدمات رسانی در شرایط وقوع بحران ها در کشورهای مختلف فعالیت دارند. با توجه به تعدد شرکت کنندگان با تخصص های مختلف در حوزه های آموزش، بهداشت، توانمند سازی، امدادرسانی و غیره بازدید از این نمایشگاه فرصت مناسبی برای کسب اطلاعات و مبادله تجارب کنشگران عرصه های بشر دوستانه بود.

فرصت ها و فرصت سوزی های اجلاس استانبول

ميزباني تركيه براي برگزاري اين نشست مهم و تاثير گذار را نمي توان بي تاثير از ديپلماسي فعال دولت اين كشور در جلب توجه جامعه جهاني به سياست هاي توسعه طلبانه، جلب حمايت هاي مادي و معنوي بين المللي در راستای نقشي كه در سالهاي اخير در منطقه و به ویژه در حوزه سوريه و پذیرش پناهندگان و مهاجرين خارجي ساكن در اين كشور اعمال كرده، دانست. از سوي ديگر اقدام ترکیه برای برگزاری این اجلاس بزرگ، مي تواند نمايش اقتدار اين كشور به منظور افزايش نقش راهبردي خود در سياست گذاريها و تصميم گيريهاي منطقه اي و بين المللي، عليرغم وجود انبوهی از مشكلات داخلي، منطقه اي و بين المللي نيز تلقي گردد.

با توجه به سوابق فعالیت های بشردوستانه ایران در سطح بین المللی، منطقه ای و ملی، حضور نماینده انجمن حامی به عنوان تنها نماينده سازمانهاي غير دولتي ايراني و شركت تنها یک نماینده از بخش دولتی در سطح مدير كل وزارت امور خارجه در این اجلاس را باید مورد پرسش جدی قرار داد و از غفلت بزرگي كه در شرايط فعلي، كشور را در مسير انزواي منطقه اي و بين المللي هدايت مي كند به راحتي عبور نكرد. قطعاً شرکت تمام قد و با هیأتی متخصص و متشکل از نهادهای دولتی، سازمان های مردم نهاد و سازمان های بشردوستانه مانند هلال احمر ایران در نشستي كه اصل و حاشيه هاي سياسي و بين المللي آن مي توانست بر تعميق سطح روابط منطقه اي و بين المللي جمهوري اسلامي ايران مؤثر واقع گردد؛ و زمينه هاي افزايش ديپلماسي عمومي و معرفي برنامه ها و خدمات كشور در حوزه هاي بشردوستانه موضوع اجلاس را فراهم آورد.

در شرایطی که جمهوري اسلامي ايران در سه دهه اخیر در میان 3 رتبه اول کشورهای پناهنده پذیر با جمعیت های چند میلیونی در دنیا بوده است، حضور حداقلی و عدم نمایش خدمات، تجارب و ظرفیت های مفید کشور در عرصه های منطقه ای و بین المللی را می توان نادیده انگاشتن خدمات انجام شده و ظرفیت های حال و آینده کشور برای پذیرش نقش مثبت و راهبردی در حوزه پناهندگان و مهاجرت های اجباری ناشی از مناقشات مسلحانه و بلایای طبیعی تلقی نمود.

عدم حضور سازمانهاي غير دولتي ایرانی فعال در حوزه های بشر دوستانه که از پشتوانه های عظیم مردمی در مدیریت بحران های طبیعی و انسانی در طول سالهای گذشته برخوردار بوده و هستند؛ عدم استقبال و حضور نمايندگان دستگاههاي اجرايي متولی امور بحران های طبیعی و امور پناهندگان در کشور که به طور حتم حضورشان فراهم کننده زمینه تبادل اطلاعات و تجربیات گرانقدری از حوزه های بشر دوستانه را در بر می داشت را می توان از جمله نشانه های عدم استفاده مناسب از فرصت های موجود در اجلاس جهانی بشردوستانه برشمرد. هر چند به جرأت می توان از نگرانی از گرفتار شدن سازمانهای دولتی و غیر دولتی ایرانی در حوزه هاي داخلي به عنوان یک مانع جدی برای غفلت از فرصت هاي گسترده اي كه در سطح منطقه اي و بين المللي در حال رقم خوردن است، نام برد.

به گزارش نماینده انجمن حامی از استانبول، از جدی ترین نکات قابل توجه در این اجلاس جهانی، حضور تعداد قابل توجهي از سازمانهاي غير دولتي سوری بود که به مهاجرین و پناهندگان جنگ زده سوریه ای در سایر کشورها خدمات رسانی می کردند. علاوه بر اینکه بخش قابل توجهی از مباحث نشست های اصلی و فرعی اجلاس نیز به ضرورت افزایش خدمات رسانی های ابتدایی و تکمیلی در حوزه های آموزشی، بهداشتی و توانمند سازی پناهندگان و مهاجرین کشورهای منطقه غرب آسیا و خاورمیانه اختصاص داشت که با حمایت همه جانبه کشورهای حمایت کننده و سازمانهای بین المللی نیز همراه بود.

گفتنی است، این اجلاس دستور کاری برای توجه بیشتر به مسائل بشردوستانه برای رهبران جهان در اجلاس عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر در نیویورک آماده کرده است. در این دستورکار مسئولیت های پنج گانه ای برای رهبران کشورها از جمله : رهبری جهانی برای جلوگیری و پایان دادن به درگیری ها، احترام به هنجارهای بشردوستانه از جمله حقوق بشر، اولویت رسیدگی به آسیب پذیرترین انسان ها، تغییر تعهد جامعه بین المللی از ارسال کمک به رفع کامل نیازها و سرمایه گذاری در مسائل بشردوستانه نه تنها از طریق تأمین مالی بلکه مدیریت ریسک ها و جلوگیری از درگیری ها و برقراری صلح مقرر شده است.