ایران با بیش از 3 دهه میزبانی یکی از بزرگترین جمعیت پناهندگان و مهاجران جهان بوده است. تجربیات مثبت، دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در ارائه خدمات به مهاجران و پناهندگان در کنار چالش های این موضوع ضرورت توجه مطالعاتی و اجرایی هرچه بیشتر را با مشارکت بخش مدیریت شهری پایتخت که میزبان یک سوم جمعیت نزدیک به 3 میلیونی پناهندگان و مهاجران سراسر کشور است، را بیشتر نمایان می کند. با توجه به شرایط کنونی کشورهای همسایه، امکان بازگشت داوطلبانه پناهندگان و مهاجران بعید به نظر می رسد؛ بنابراین بهتر است با بررسی درس های سالهای گذشته در کنار برنامه ریزی در سالهای پیش رو برای حضور این افراد برنامه ریزی های لازم صورت گیرد. این امر نه تنها موجب بهبود وضعیت پناهندگان در کشور خواهد شد، بلکه موجب ایجاد توازنی واقع بینانه در برنامه ریزی های کلان در سازمان های مرتبط خواهد گردید.

خوشبختانه رویکرد مثبت رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران به موضوع پناهندگان و مهاجران مقیم تهران، موجب شده است تا این موضوع طی جلسه ای در شورای شهر تهران با حضور مدیران اجرایی مناطق مختلف شهرداری تهران روز 12 مهرماه برگزار گردد.

در این جلسه مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده با ارائه تصویری از وضعیت جامعه پناهندگان و مهاجران که طی یک تحقیق میدانی از 350 خانواده به عنوان جامعه نمونه آماری بدست آمده است، گفت اهمیت توجه به مسئله آموزش در میان خانواده مهاجران و پناهندگان موجب می شود تا رشد بهبود وضعیت اجتماعی و زندگی این افراد امکان ادغام بیشتر در جامعه میزبان را فراهم آورد. فاطمه اشرفی افزود: سرمایه گذاری روی نیروی انسانی دارای منافع مشترک برای جامعه میزبان و جامعه پناهنده خواهد بود.

فاطمه دانشور، نماینده شورای شهر تهران با اشاره به مسائلی که بسیاری از مهاجران و پناهندگان در حوزه آسیب های اجتماعی دارند و به دلیل فقدان قوانین و مقررات لازم در این زمینه در بسیاری موارد دستگاه های اجرایی در شرایط بلاتکلیفی برای رسیدگی به وضعیت این افراد به سر می برند اظهار کرد: توجه به مسئله مهاجران و پیش بینی راه حل های حقوقی برای مسائل آنان به مسئولان مدیریت شهری و دستگاه های دولتی نیز کمک می کند و از برخوردهای سلیقه ای جلوگیری می کند. به عنوان مثال به ما گزارش شده است کودک 3 ساله ای که دارای پدر و مادر افغان بوده و والدین خود را از دست داده است، به دلیل فقدان مقررات لازم امکان پذیرش توسط بهزیستی را ندارد. این مسئله می تواند با یک راه حل قانونی و منطقی حل گردد. رئیس کمیسیون اجتماعی شورای شهر تهران افزود: ورود شورای شهر تهران به این مسئله به دلیل اهمیت کسب شناخت لازم از جامعه پناهندگان و مهاجران و استفاده از پتانسیل های آنان در خدمت این جامعه است.

دکتر محمد جلال عباسی، محقق جمعیت شناسی با ارائه آمارهای دقیقی از حضور و وضعیت پناهندگان و مهاجران افغانستانی در تهران اظهار کرد: طبق تحقیقاتی که توسط گروه ما در دانشگاه تهران صورت گرفته است بیش از 50 درصد از مهاجران و پناهندگانی که در تهران زندگی می کنند در ایران متولد شده اند. این نکته به ما یادآور می شود که ما باید در برنامه ریزی های خود در سطوح مختلف به مسئله ادغام این افراد با جامعه میزبان و احساس تعلق آنها به کشور میزبان توجه کنیم. برخلاف تصور عمومی از اینکه مهاجران فرصت های شغلی جامعه میزبان را گرفته اند، آمارهای دقیق ما نشان می دهد از مجموع افراد تحصیلکرده اتباع خارجی سهم بسیار کوچکی از فرصت های شغلی اخذ شده است، و باید توجه داشته باشیم در برخی استان های کشور مانند استان کرمانشاه که دارای بیشترین آمار بیکاری هستند، حضور پناهندگان و مهاجران خارجی ممنوع است. این استاد دانشگاه تهران افزود: مطالعات ما درباره تجربه های موفق در کشورهای دیگر نشان داده است این کشورها که دارای تعداد زیادی از مهاجران هستند طی برنامه های دقیقی نسبت به مسئله ادغام اجتماعی تلاش کرده اند و این امر به تقویت ظرفیت های جامعه میزبان نیز کمک کرده است. دکتر عباسی ادامه داد: در بسیاری از کشورهای جهان مراکز تخصصی مطالعات مهاجران اجباری و پناهندگان وجود دارد و از نتایج تحقیقات این مطالعات در برنامه ریزی های خرد و کلان استفاده می گردد. در کشور ما نیز که بیش از 3 دهه است که دارای جمعیت 3میلیون مهاجران و پناهندگان خارجی است ضرورت تأسیس یک مرکز مطالعات پناهندگان وجود دارد.

در پایان این جلسه نیز فاطمه دانشور با تأکید بر لزوم تکرار جلسات هم اندیشی درباره مسائل و فرصت های مهاجران مقیم تهران، از طرح تأسیس مرکز  مطالعات پناهندگان و مهاجران اجباری که از نتایج تحقیقات آن بتوان در برنامه ریزی های شهری استفاده کرد، استقبال نمود.