روز جهانی پناهنده:

موضوع 2023: امید دور از خانه

روز جهانی پناهندگان یک روز بین المللی است که توسط سازمان ملل متحد برای گرامیداشت پناهندگان در سراسر جهان تعیین شده و هر سال در 20 ژوئن برگزارمی شود.

روز جهانی پناهندگان فرصتی است برای ایجاد همدلی و درک وضعیت اسفبار آنها و به رسمیت شناختن آنها در بازسازی زندگی خود.

در هر دقیقه 20 نفر برای فرار از جنگ، آزار و اذیت یا ترور همه چیز را پشت سر می گذارند. انواع مختلفی از افراد آواره اجباری وجود دارد:

پناهندگان

پناهنده کسی است که به دلیل “ترس موجه از آزار و اذیت به دلیل نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در یک گروه اجتماعی خاص یا عقاید سیاسی” از خانه و کشور خود گریخته است. کنوانسیون 1951 پناهندگان عنوان می دارد که  بسیاری از پناهندگان برای فرار از اثرات بلایای طبیعی یا بحران  ساخته دست بشر در تبعید هستند.

پناهجویان

پناهجویان مانند پناهندگان خانه های خود را ترک کرده اند، اما ادعای آنها برای پناهندگی هنوز به طور قطعی در کشوری که به آنجا گریخته اند ارزیابی نشده است.

آوارگان داخلی

آوارگان داخلی (IDPs) افرادی هستند که از مرزهای بین المللی عبور نکرده اند، اما به منطقه ای متفاوت از منطقه ای که در کشورشان خانه می گویند نقل مکان کرده اند.

افراد بدون تابعیت

افراد بدون تابعیت،ملیت  رسمی نداشته و به هیچ کشوری تعلق ندارند.وضعیت های بی تابعیتی معمولاً ناشی از تبعیض علیه گروه های خاص است. عدم شناسایی آنها – گواهی شهروندی – می تواند آنها را از دسترسی به خدمات مهم دولتی، از جمله مراقبت های بهداشتی، تحصیلی یا شغلی محروم کند.

عودت کنندگان

عودت کنندگان پناهندگان سابقی هستند که پس از مدتی در تبعید به کشور یا مناطق مبدا خود باز می گردند. عودت کنندگان به حمایت مستمر و کمک برای ادغام مجدد نیاز دارند تا اطمینان حاصل شود که می توانند زندگی خود را در خانه بازسازی کنند.

اقدام سازمان ملل

کنوانسیون 1951 پناهندگان و پروتکل 1967 آن عنوان می دارد که پناهندگان از آسیب پذیرترین افراد در جهان هستند. کنوانسیون 1951 پناهندگان و پروتکل 1967 آن به محافظت از آنها کمک می کند. آنها تنها اسناد حقوقی جهانی هستند که به صراحت مهمترین جنبه های زندگی یک پناهنده را پوشش می دهند. طبق مقررات آنها، پناهندگان حداقل مستحق همان استانداردهای رفتاری هستند که سایر اتباع خارجی در یک کشور معین از آن برخوردارند و در بسیاری موارد، رفتاری مشابه با اتباع دارند.

کنوانسیون 1951 شامل تعدادی حقوق است و همچنین تعهدات پناهندگان در قبال کشور میزبان خود را برجسته می کند. سنگ بنای کنوانسیون 1951 اصل عدم بازگشت است. بر اساس این اصل، پناهنده نباید به کشوری بازگردانده شود که جان یا آزادی خود را با تهدیدهای جدی روبرو کند. پناهندگانی که به طور منطقی به عنوان خطری برای امنیت کشور در نظر گرفته می شوند، یا محکوم به جرم خاصی هستند که خطری برای جامعه محسوب می شوند، نمی توانند این حمایت را درخواست کنند.

وضعیت افغانستان:

افغانستان همچنان بزرگترین بحران بشردوستانه در جهان را به خود اختصاص داده است.  تعداد مردان، زنان و کودکان افغان که به کمک نیاز دارند بالغ بر 28.3 میلیون نفر است. سازمان ملل تخمین می زند که این کشور در حال حاضر بیشترین تعداد افراد بدون امنیت غذایی  جهان را در خود جای داده است و با بیشترین خطر قحطی که در بیش از 25 سال گذشته دیده شده است، مواجه است. پس از چهار دهه درگیری، فقر پایدار، تخریب محیط زیست و همه‌گیری کووید، بسیاری از خانواده‌های افغان از هم پاشیده شده اند.

در 18 ماه گذشته، بحران انسانی با افزایش بیکاری، کمبود پول نقد، قیمت‌های بسیار بالای مواد غذایی و سوخت، و 2 خشکسالی متوالی فوق‌العاده شدیدتر و میلیون‌ها نفر را در موقعیت‌های بسیار چالش برانگیز قرار داده است. این بدان معناست که، علاوه بر مواجهه با سطوح بحرانی ناامنی غذایی، بسیاری از آنها اکنون در بدهی حاد هستند: 80 درصد از خانوارها در افغانستان در طی 3 سال گذشته کاهش درآمد را تجربه کرده اند و 82 درصد آن ها بدهی را تقبل کرده اند. این مساله در کنار بسیاری از عوامل دیگر هر روز موج های تازه ای از آوارگی و مهاجرت افغان ها را به بیرون از مرزها رقم می زند.

سقوط افغانستان به دست طالبان در ماه اوت 2021 همچنان به بدتر شدن حقوق و آزادی های این کشور کمک می کند. محدودیت های زنان و دختران افغان در رفت و  آمد و دسترسی به آموزش متوسطه، معیشت و کار در چند ماه گذشته بدتر شده است.

آموزش برای زنان و ممنوعیت کار کارکنان زن با سازمان های بشردوستانه، از جمله  سازمان های غیر دولتی هر روز بدتر شده و این مساله  پیامدهای مهمی بر معیشت و محدودیت های زنان دارد.

شواهد نشان می دهد که زنان برای مدت طولانی تری نسبت به مردان در آوارگی باقی می مانند و به طور نا متناسبی با اثرات منفی آن مواجه هستند.  عدم دسترسی به معیشت  و درآمد ناکافی خانواده هر روز زنان بیشتری را وادار به مهاجرت می کند.

طالبان و رویکرد:

در اواخر دسامبر 2022، طالبان دو دستور متوالی برای محدود کردن بیشتر حقوق زنان و دختران ای،کشور صادر کرد که شامل:

• ممنوعیت نامحدود تحصیل در دانشگاه برای دانشجویان دختر
• محدودیت کار کارکنان زن مؤسسات بشردوستانه غیرانتفاعی که در 4 آوریل 2023 به کارکنان زن آژانس های سازمان ملل متحد تعمیم داده شد.

) ممنوعیت آموزش و پرورش بیش از 100000 زن و دختر را در افغانستان تحت تأثیر قرار می دهد. (

وضعیت جدید مهاجرت افغان ها :

• 4 میلیون نفر در سراسر جهان به اجبار آواره شده اند.
• اکثر پناهندگان – 76 درصد – توسط کشورهای کم درآمد و متوسط میزبانی می شوند.
• تخمین زده می شود که 55 درصد از پناهندگانی که در سال های 2021 و 2022 از افغانستان به ایران و پاکستان وارد شده اند، مرد و پسر بوده اند.
• این پناهندگان (55 درصد از کسانی که به پاکستان و 43 درصد از کسانی که وارد ایران می شوند) با خانوار نقل مکان کرده اند که شامل دو یا چند بزرگسال و کودک و در بسیاری از موارد، زنان مجرد و مردان مجرد نیز از مرز رد شده اند.
• زنان بیشتر از مردان در هنگام فرار کودکان را با خود می برند (46 درصد زنانی که بدون که به پاکستان گریخته اند، شامل این دسته بوده اند.)
• در مقایسه 10 درصد از مردان، کودکان را همراه خود می برند در حالی که این ارقام برای پناهندگانی که به ایران گریخته اند 37 بوده است.
• با شروع موج جدید مهاجرت آمار ورود مهاجران زن، مرد، کودکان دختر و کودکان پسر به مرزهای ایران و پاکستان، تقریبا برار بوده است(جدول بالا)
• زنان بیشتر از مردان دلیل آوارگی را در درگیری مسلحانه می دانند. 88 درصد از افغان‌هایی که در سال 2022 در داخل کشور آواره شده‌اند، جنگ‌های مسلحانه را دلیل اصلی جابجا شدگی اجباری  خود عنوان کردند.
• جابه جاشدگی اجباری با روی کار آمدن طالبان بیشتر شده و همسایگان افغانستان همچنان همچنان در زمره متاثر ترین کشورهای جهان از تروریسم هستند.
• در طول سال 2022، 4014 مورد تلفات جانی در افغانستان رخ داده است که از این میان 2416 مورد در جنگ ، 839 مرگ ناشی از انفجار  و 728 نفر نفر توسط داعش و طالبان ، 24 نفر در اعتراضات کشته شده اند.
• افزایش سرکوب و خشونت طالبان، به‌ویژه علیه زنان، علت اصلی آوارگی زنان بوده است.
• غیر از درگیری، مواردی چون بلایای طبیعی و انسانی، خشونت، نقض حقوق بشر و اخراج اجباری، از دلایل عمده بی جا شدگی در افغانستان است.

وضعیت خانواده های بی جا شده و مهاجر:

• خا نوارهای بهم پیوسته ، بخش عمده ای از جمعیت بیجا شده داخلی و خارجی در افغانستان را تشکیل می دهند. اخراج اجباری یا پاکسازی قومی نیز از سوی طالبان گزارش داده شده که به وسیله اختصاص دادن زمین به غاصبان از سوی طالبان تشویق می شود. این مسئله عوامل جدید بی جا شدگی در افغانستان است.
• زنان نسبت به مردان، مدت بیشتری در آوارگی اجباری داخلی باقی می مانند، به ویژه آنهایی که با کودکان و تنها فرار می کنند.
• اکثر آوارگان داخلی سال ها در آوارگی باقی می مانند.
• در مجموع زنان بالغ مجرد نیز بیشتر از مردان مجرد در آوارگی باقی می مانند.
• علاوه بر چالش‌های کلیدی مرتبط با حفظ معیشت و ادغام مجدد در جوامع میزبان

افراد آواره نیز با چالش های دیگری مانند افزایش خطر خشونت مبتنی بر جنسیت روبرو هستند.

• عدم دسترسی به خدمات اساسی، به ویژه دسترسی به بهداشت، آموزش و سایر خدمات حیاتی، از بازگشت بسیاری جلوگیری می کند، به ویژه زنان و مردان دارای فرزند، که در مجموع احتمال بیشتری برای ماندن دارند.