در تاریخ 29 شهریور ماه 1395، مجمع عمومی سازمان ملل متحد مجموعه تعهداتی جهت گسترش حمایت از پناهندگان و مهاجران به تصویب رساند. این تعهدات تحت عنوان بیانیۀ پناهندگان و مهاجران نیویورک ثبت شد.

این بیانیه بر پایه این حقیقت استوار است که در سال های اخیر جا به جایی گروه های انسانی به سطحی بی سابقه افرایش یافته است. اغلب این جا به جائی ها مثبت، سازنده و داوطلبانه هستند. با این وجود، این بیانیه اذعان دارد که تعداد افرادی که اجباراً از خانه و وطن خود آواره شده اند به سطح بسیار بالایی رسیده که در تاریخ بی سابقه بوده است و اغلب پناهندگان و مهاجران در شرایطی به سر می برند که از طرفی زندگی آنها در معرض خطر قرار گرفته و از سوی دیگر پذیرش آنها برای کشورهایی که هدف این مهاجرت انبوه پناهندگان و مهاجران هستند، بسیار دشوار است.

با پذیرش این بیانیه، کشورهای عضو، همبستگی عمیق خود را با افرادی که مجبور به گریز از خانه و وطن خود شده اند اعلام می نمایند. کشورهای عضو به تعهدات خود جهت تکریم کامل حقوق انسانی پناهندگان و مهاجران تأکید می نمایند؛ و همچنین دولت های عضو، حمایت گسترده از کشورهای متاثر از جا به جایی گستردۀ موج پناهندگان و مهاجران را تضمین می نمایند.

مفاد مهم این بیانیه در حمایت از پناهندگان

– کشورهای عضو بر اهمیت انطباق با نظام حمایت بین المللی از پناهندگان (کنوانسیون 1951 میلادی، حقوق بشر و قوانین بشردوستانه ) تأکید می نمایند.

– کشورهای عضو اذعان می نمایند که حمایت از پناهندگان و کمک به کشورهای میزبان یک مسئولیت جمعی بین المللی است ( این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که ماهیت جمعی بودن این مسئولیت در سال های اخیر چالش برانگیز بوده است.)

– کشورهای عضو تقویت و تسهیل پاسخ گویی متناسب در مواقع بحران و گذار هموار و روان به رویکردهای پایدار را تضمین می نمایند که سبب پایداری پناهندگان و جوامع محلی می شوند.

– کشورهای عضو متعهد می گردند، منابع مالی بیشتر و قابل پیش بینی تر از منابع بشردوستانه و توسعه ای تأمین نمایند.

– کشورهای عضو متعهد می گردند تا شاهراه های پیش روی پناهندگان برای پذیرش در کشورهای ثالث را گسترش دهند که شامل افزایش امکان اسکان مجدد می باشد.

– کشورهای عضو، حمایت از پاسخ گویی جامع به شرایط پناهندگان با مشارکت کلیۀ ذینفعان را تضمین می نمایند.

– کشورهای عضو متعهد می گردند تا درجهت اقدام جهانی برای پناهندگان در سال 2018 میلادی گام بردارند.

چارچوب جامع پاسخ گویی به شرایط پناهندگی (GCR)

بیانیۀ نیویورک براین مسئله تاکید دارد که هرکدام از شرایط پناهندگی ماهیتی متفاوت دارند، با این حال، عناصر ارائه شده در چارچوب GCR شرایط را برای پاسخی جامع، قابل پیش بینی و پایدار به هر نوع شرایط پناهندگی ارائه می نماید.

این چارچوب جهت تضمین موارد ذیل طراحی شده است: پذیرش سریع به همراه حمایت مناسب و اقدامات مقتضی جهت پذیرش؛ حمایت از تأمین نیازهای اضطراری و مستمر (مانند امورحمایتی، بهداشت، آموزش)؛ حمایت و کمک به موسسات و جوامع ملی/محلی که پذیرای پناهندگان می باشند؛ و افزایش فرصت ها برای راه حل های پایدار.

این بیانیه، کمیساریای سازمان ملل متحد در امور پناهندگان را متعهد می سازد تا با همکاری کشورهای مربوطه و مشارکت سایر آژانس های سازمان ملل متحد و ذینفعان، این چارچوب را با شرایط پناهندگی مختلف متناسب ساخته و در عین حال برای ارزشیابی تاثیر آن جهت بهبود این چارچوب در آینده با سایر گروه ها همکاری نماید.

این چهارچوب به جای پاسخ گویی به آوارگی پناهندگان با نگاه کاملاً بشردوسانه که اغلب فاقد منابع مالی لازم است، پاسخ گویی نظام مند و پایداری را فراهم می نمایند که هم برای پناهندگان و هم برای جوامع میزبان آنها مؤثر است. بیانیۀ نیویورک، اصلی استوار خواهد بود.

اقدام جهانی برای پناهندگان

بیانیۀ نیویورک براهداف ذیل تأکید می نماید: کاهش فشار بر کشورهای میزبان، افزایش خوداتکائی پناهندگان؛ افزایش راه حل های اسکان مجدد؛ و حمایت از کشورهای مبدأ در بهبود شرایط جهت بازگشت ایمن و با کرامت پناهندگان.

از کمیسر عالی سازمان ملل متحد درامور پناهندگان تقاضا شده است تا در گزارش سالانۀ 2018 میلادی خود این GCR را به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه نماید. سپس براین اساس، کشورهای عضو باید GCR را به عنوان راه حل های سالانۀ خود مدنظر قرار دهند.

ابعاد مهاجرت

بیانیۀ نیویورک شامل تعهداتی درخصوص مهاجران و پناهندگان می باشد، از جمله این تعهدات نجات جان؛ پاسخ گویی به نیازهای خاص؛ مقابله با نژادپرستی و بیگانه هراسی؛ مبارزه با قاچاق انسان؛ تضمین برابری و حمایت در مقابل و از سوی قانون؛ و تضمیمن شمول در برنامه های توسعه ای ملی است.

علاوه بر این، بیانیۀ نیویورک کشورهای عضو را نسبت به پاسخ گویی به محرک های مهاجرت پراکنده؛ تضمین این که مهاجرت یک گزینه است و نه یک التزام و کمک براساس نیاز به مهاجران در کشورهایی که در معرض خطر مناقشات یا بلایای طبیعی قرار دارند؛ کاهش هزینه های مهاجرت کاری؛ ترویج سیاست های جذب و استخدام اخلاقی؛ و اعمال حداقل استانداردهای کاری متعهد می سازد.

کشورهای عضو متعهد می گردند تا اصول راهنمای غیر الزامی برای مهاجران در شرایط آسیب پذیری را تدوین نموده؛ و در مذاکرات فرادولتی جهت اتخاذ اقدام جهانی برای مهاجرت ایمن، نظامند و سازمان دهی شده در سال 2018 میلادی مشارکت نمایند. کمیساریای عالی سازمان ملل متحد درامور پناهندگان تخصص خود را در هر دوجنبه در اختیار کشورها قرار خواهد داد.