به مناسبت 6 نوامبر روز جهانی اثرات تخریبی جنگ‌ها و مناقشات مسلحانه بر محیط زیست در تاریخ 21 آبان ماه در باغ موزه دفاع مقدس همایش بین المللی با عنوان «جنگ، مهاجرت و اثرات آنها بر زنان، خانواده و محیط زیست» برگزار شد. این همایش توسط معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری ؛ مرکز صلح و محیط زیست و انجمن حامی برگزار شد.
دکتر سعدالله نصیری قیداری استاد فیزیک و رئیس دانشگاه شهد بهشتی از جمله سخنرانان این همایش بود. ایشان در سخنان خود به این موضوع اشاره کرد که: « بعد از جنگ جهانی دوم و با تاسیس سازمان یونسکو انسان تا حدی این مسئله را فهمیده که با نظامیگری و خوی انسان‌کشی نمی‌توان به صلح و سعادت رسید. علم و فرهنگ و آموزش سه خصلت منحصر به فرد انسان است و به همین علت احسن الخالقین شده‌است. عنصر علم در انسان باعث برتری او بر ملائک شد ولی کدام علم؛ علمی که ابزار پیشرفته کشتار جمعی تولید کند ابزاری که در یک لحظه باعث کشتار صد هزار انسان می‌شود.»
خانم اوگوچی دنیلز هماهنگ کننده برنامه اسکان بشر سازمان ملل سخنان خود را با تسلیت به مردم ایران و خانواده‌های آسیب‌دیده از زلزله چند روز گذشته استان آذربایجان غربی آغاز کرد و در ادامه گفت در سال 1999 برنامه محیط‌زیست سازمان ملل متحد در زمینه بررسی اثرات جنگ‌ها بر محیط‌زیست آغاز شده‌است. وی گفت 40درصد مخاصمات درونی روی محیط زیست تاثیر دارد. فرستایش خاک، کاهش پوشش جنگلی، کشته شدن حیوانات و بسیاری آسیب‌های دیگر همه متاثر از مناقشات مسلحانه است. وی اضافه کرد از ابتدای این سده 2100 مناقشه درگرفته است و در این شرایط گام برداشتن به سمت توسعه پایدار دشوارتر شده است و بدون صلح و امنیت نمی‌توان صلح پایدار داشت. همچنین در تاریخ 8 جولای 28 پیشنویس در رابطه با مناقشات و محیط زیست در سازمان ملل تهیه و تجویز شده است. اینها همه نشان از اهمیت پرداختن به این موضوع دارد.
دکتر غلامحسین دهقانی معاون امور حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه در ادامه این نشست گفت: «جنگ به عنوان واقعیتی تلخ از ابتدای تاریخ بشر وجود داشته است. منابع طبیعی و زیستی نه تنها قربانی جنگ‌ها هستند بلکه رقابت بر سر آنها خود به درگیری‌های مسلحانه منجر می‌شود و شرایط مهاجرت اجباری را تشدید می‌کند. در 60 سال گذشته بیش از 40درصد جنگ‌های داخلی بر سر تصاحب منابع طبیعی و زیستی بوده است. طبق آمار کمیته بین المللی صلیب سرخ از سال 2006 تا 2010 جنگ‌های داخلی عامل اصلی کاهش پوشش طبیعی و جانوری و آسیب شدید به محیط زیست بوده است.» دهقانی با اشاره به جنگ تحمیلی عراق به ایران به عنوان یک جنگ معاصر گفت: «در ایران آلودگی‌های ناشی از بمباران چاه‌های نفت همچنان پس از 3 دهه باقیست. سلاح شیمیایی که توسط رژیم صدام در جنگ علیه ایران استفاده شد علاوه بر خسارت‌های جبران ناپذیر انسانی حاصلخیزی زمین‌های کشاورزی منطقه را دچار آسیب ماندگار کرده است. خشک کردن کردن تالاب‌ها با اهداف نظامی توسط رژیم صدام نیز آنها را تبدیل به کانون تولید گرد و غبار در استان‌های وسیعی از سطح کشور نموده است. همچنین مین‌گذاری در زمین‌های زراعی استان‌های غربی و جنوبی ایران علاوه بر آسیب‌های انسانی آنها را تا چند دهه غیر قابل کشت نموده که آثار منفی در اشتغال و معیشت مردم این مناطق در پی داشته است.»
معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده به عنوان برگزارکننده این رویداد سخنان خود را اینطور شروع کرد: «ایران میزبان 3 تا 4 میلیون نفر مهاجر در طی چهار دهه بعد از انقلاب بوده است ولی متاسفانه مجامع بین المللی نه تنها این خدمات را به رسمیت نشناخته و ندیده‌اند بلکه در مقابل تحریم‌های ظالمانه‌ای که هر روز شدیدتر می‌شود و جامعه بین المللی که به جای به رسمیت شناختن حق ایستادگی ایران در برابر این تحریم‌های ظالمانه و دوگانگی که در منطقه وجود دارد سکون کرده اند و نگران آن نیستند که آثار تحریم های ظالمانه قطعا بر جمعیت فراوانی از مهاجرین و پناهندگانی که در ایران زندگی می کند نیز فشار می آورد و می تواند بر ارائه کیفیت خدمات به آنها اثرگذار باشد.»
در بخش آخر این همایش یک پنل تخصصی با عنوان آثار جنگ بر تغییرات اقلیمی برگزار شد.
سخنرانان این بخش دکتر مظفر صرافی متخصص حوزه تغییرات اقلیمی، فاطمه اشرفی مدیرعامل انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده در ایران، دکتر آناهیتا سیفی پور عضو هیئت مدیره دانشگاه علامه طباطبایی، باربارا ریزولی رئیس عملیات و معاون کمیته بین المللی صلیب سرخ، کلودیا پوویداس نماینده مقیم برنامه عمران سازمان ملل در ایران و دکتر ژانت بلیک عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی بودند.
دکتر مظفر صرافی در سخنان خود گفت:
«تغییرات آب و هوایی باعث جابجایی جمعیت‌ها می‌شود و این جابجایی بار سنگینی را به محیط زیست وارد می‌کند. تغییرات اقلیمی آثارش برای همه یکسان نیست و در اینجا خانواده و در صدرش زنان بیشرین آسیب را می‌بینند و این امر لزوم توجه به آنها را بیشتر می‌کند.»
در ادامه کلودیا پوویداس نماینده مقیم برنامه عمران سازمان ملل در ایران به ایراد سخنرانی پرداخت. پوویداس گفت 971 میلیون نفر در جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که از تغییرات اقلیمی متاثر شده‌اند و تحت تاثیر تغییرات اقلیمی و مهاجرت‌های اجباری منابع طبیعی از جمله آب در تنگنا قرار گرفته اند. وی در سخنانش تاکید کرد که زنان جنگ را به نحوی دیگر تجربه می‌کنند و در مناقشات توجه زنان به کودکان و رساندن آنها به جایی امن است. وی گفت: «در کشورهای در حال توسعه 35درصد مواد غذایی توسط زنان تولید می‌شود» و لازم است در زمان صلح فرصت‌های حضور آنان در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی افزایش داده شود. همچنین مدیریت منابع آب و انرژی با زنان است و با آموزش به آنها می‌توان در بروز تغییرات اقلیمی و مهاجرت‌های ناشی از آن تاثیر گذاشت.
در بخش بعدی پنل فاطمه اشرفی به عنوان فعال اجتماعی در زمینه حمایت از حقوق پناهندگان و مهاجران در ایران گفت: «از عمده‌ترین مناطق تولید مهاجرین اجباری در جهان خاورمیانه با محوریت سوریه، آسیای غربی با محوریت افغانستان، آسیای جنوب شرقی با محوریت میانمار و بنگلادش، و آفریقا است.» وی اضافه کرد که از عمده‌ترین دلایل مهاجرت اجباری تغییرات آب و هوایی، جنگ و فجایع شیمیایی و هسته‌ای و یا برنامه‌های مرتبط با توسعه است.
اشرفی گفت: «طبق آمار سازمان ملل متحد بیش از 70 میلیون مهاجر در جهان وجود دارد که از این تعداد 41 میلیون نفر آنها در محدوده مرزهای کشور خود جابجا شده‌اند، 25 میلیون نفر پناهنده شده و بیش از 3 و نیم میلیون نفر در انتظار پذیرش درخواست پناهندگیشان هستند. طبق این آمار 80درصد این جمعیت در کشورهای پیرامون نقاط بحران حضور دارند و 58درصد از این مهاجران را زنان تشکیل می‌دهند.»
وی افزود: «طبق شواهد خشونت علیه زنان در مخاصمات مسلحانه تصادفی نیست بلکه با هدف رسیدن به مقاصد نظامی، شکستن مقاوت، گرفتن اطلاعات، پاداش به سربازان و یا نسل کشی انجام می‌شود. طبق آمارهای منتشر شده یک سوم پناهندگان و مهاجران به اروپا کودکان هستند.» اشرفی در پایان صحبت‌هایش گفت برای به حداقل رساندن مهاجرت‌های اجباری نیاز به یک برنامه جهانی یکپارچه با استفاده از استراتژی‌های ملی، محلی و منطقه‌ای است.
آناهیتا سیفی دیگر سخنران پنل به مقاله تهیه شده توسط وی با عنوان زنانه شدن مهاجرت‌ها اشاره کرد و افزود در پیمان جهانی مهاجرت 2018 بر مهاجرت امن تاکید شده است و لازم است سیاست‌هایی در کشورهای مبداء مهاجرت برای تشویق به بازگشت مهاجرین و استراتژی‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی در کشورهای مقصد مهاجرت‌ها انجام شود.