مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی) تاکید کرد که کمبود منابع و زیرساخت هایی چون مسکن، مراکز بهداشتی و آموزش استاندارد، برق و دسترسی نامطمئن به غذا و آب سالم در افغانستان موجب کاهش شدید سطح کیفیت زندگی و بازگشت دایمی پناهندگان به وطن خود شده است.

 مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده(حامی) فاطمه اشرفی، که در نشست عالی پناهندگان در ژنو با حضور ˈآنتونی گوترزˈ کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان سخن می گفت، عنوان کرد مشکل پناهندگی و مهاجرت اجباری یکی از عوامل قطعی شکل دهنده به دنیای امروز است و در این میان موضوع پناهندگان و مهاجرین افغانستان که بزرگ ترین گروه جمعیتی پناهنده در دنیا را به خود اختصاص داده است؛ در مسیر فرسایش زمانی و عمیق شدن بحران قرار گرفته است. موضوعی که بیش از سه دهه بخش قابل توجهی از منابع عظیم بین المللی، منطقه ای و محلی را به خود اختصاص داده است و عدم پایداری در حوزه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در این کشور کماکان افغانستان را در زمره اولین ها نگاه داشته است. در این میان زنان و دختران پناهنده افغان هستند که به طور میانگین 48 درصد جمعیت پناهندگان را تشکیل می دهند و کودکان زیر 18 سال که به دلیل بودن نرخ زاد ولد در این جامعه کسر بزرگی از جمعیت پناهندگان و مهاجرین مقیم کشورم را تشکیل می دهند که بدون تناسب با امکانات و ظرفیت های محیطی رو به افزایش هستند. (4.2 نرخ رسمی زاد و ولد پناهندگان افغان در ایران در مقابل نرخ 1.7 جامعه ایرانی) و نسل های دوم و سوم جمعیتی را تشکیل می دهند که تنها برای مجالی آمده بودند اما دهه سوم حضور خود را در کشوری بیگانه تجربه می کنند.

وی در ادامه با تشکر از فراهم آمدن زمینه برای حضور سازمان های غیردولتی ایرانی در نشست مزبور ادامه داد، پناهندگان افغان در ایران در حالی وارد دهه سوم اقامت خود در ایران شده اند که دولت و مردم ایران براساس باورهای اخلاقی و اعتقادی خود؛ تکریم بر بنی بشر را سرلوحه رفتار و عمل خود کرده اند و علیرغم تمام فراز و نشیب های سیاسی و اقتصادی که در طول سی سال گذشته از سر گذرانده اند؛ حمایت از پناهندگانی را که به هر دلیل به ما روی آورده بودند با آغوش باز پذیرفتند و در سفره خود شریک کردند و ادب انسانی و مرام مسلمانی خود را به نهایت رسانیدند.

مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی) در ادامه خاطر نشان کرد ، تعداد پناهندگان افغان که خواستار بازگشت داوطلبانه از کشورهای همسایه به میهن خود هستند به علت موانع متعدد امنیتی؛ سیاسی؛ اقتصادی و اجتماعی رو به کاهش است و عوامل جدی برای ادغام پایدار بازگشت کنندگان در داخل افغانستان وجود دارد و در مقابل زندگی بخش قابل توجهی از پناهندگان افغان در جمهوری اسلامی ایران عملا به واسطه اعمال تحریم های بین المللی تحت تاثیر منفی قرار گرفته است. هزینه های زندگی برای آنها افزایش یافته و از سوی دیگر هزینه های اجرای خدمات توسط سازمان های دولتی و غیردولتی به طور معنی داری به واسطه وجود تورم بیشتر شده است و در موارد زیادی به دلیل عدم امکان انتقال رسمی منابع مالی به داخل کشور با توقف پروژه ها و کاهش خدمات روبرو شده اند..وخامت اوضاع امنیتی در داخل افغانستان به عنوان تهدیدی جدی برای بازگشت دایمی به وطن شده است و همچنین افزایش جابجایی های داخلی را موجب شده است که زمینه ساز مهاجرت و خروج از کشور این گروه انسانی است.

حضور گسترده و بعضا غیرقانونی اتباع افغانستان در کشورهای همسایه که از آوارگی متمادی در طول سه دهه رنج می برند ضمن تحمل اختلالات اجتماعی و روانی ناشی از مهاجرت و جابجایی های گسترده و طولانی موجب ایجاد فشارهای قابل توجه اجتماعی و اقتصاید بر کشورهای میزبان هم شده است که در این ارتباط بروز برخی رفتارهای خشونت آمیز میان جامعه مهاجرین و میزبان نگرانی هایی را ایجاد نموده است.

کمبود منابع و زیرساخت هایی همچون مسکن، مراکز بهداشتی و آموزش استاندارد، برق و همچنین دسترسی نامطمئن به غذا و آب سالم در افغانستان موجب کاهش شدید سطح کیفیت زندگی گشته است و میزان بازگشت داوطلبانه و دایمی پناهندگان افغان به وطن را کاهش داده است.

اشرفی ادامه داد، بیکاری ناشی از کمبود تقاضا برای مهارت های فنی و تخصصی موجب ازدیاد کارگران ساده شده و کمبود مهارت های فنی و حرفه ای میان کارجویان چه در داخل افغانستان و چه در کشورهای میزبان مانعی برای بازگشت دایمی به افغانستان و ادامه زندگی در کشورهای میزبان گشته است علاوه بر اینکه نیروهای تحصیلکرده ای که به کشورشان بازمی گردند با کمبود تقاضا متناسب با تخصص شان به دلیل ساختار توسعه نیافته داخل افغانستان و نیز برخوردهای سیاسی و قبیله ای روبرو هستند.

گزارش های یک سویه و هدفمند از موقعیت داخل افغانستان توسط برخی رسانه های جمعی داخلی و بین المللی که تنها مسایل منفی از این کشور را ارایه می دهند نیز به کاهش بازگشت پناهندگان دامن زده و موج جدیدی از مهاجرت و عدم رغبت در بازگشت را موجب شده است.

دختران و پسران جوان پناهنده افغان در ایران با استفاده از امنیت اجتماعی داخل ایران و نیز بهره گیری از ظرفیت های فراوان علمی و فرهنگی تبدیل به سرمایه های اجتماعی بزرگی برای بازسازی کشورشان شده اند و مترصد خدمت در داخل وطن و برای مردم سرزمین شان هستند اما موانع ساختاری و سیاسی در داخل افغانستان، هنوز بشدت از مواردی چون خشونت اجتماعی، جداسازی های قومی و مذهبی و فساد اداری رنج می برد. به گونه ای که موجب سرخوردگی نیروهای جوان و تحصیل کرده برای استقرار دایم و ادغام در جامعه محلی خود شده و شوق بازگشت را کاهش داده است.

مدیر انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده (حامی) افزود، در بعد داخلی خوشبختم که یادآوری کنم دولتی که با رای قاطع مردم بر سر کار آمده است، نوید تدبیر و امید را در بخش مربوط به پناهندگان افغان نیز پیشه کرده است و به عنوان بخشی از جامعه مدنی ایرانی شاهد تغییرات ارزشمندی در بسیاری از تصمیمات و برنامه های مربوط به پناهندگان افغان در ایران هستیم که از جمله آن می توان به نویدهایی که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور مبنی بر پوشش بیمه خدمات درمانی پایه برای پناهندگان افغان و البته در صورت تامین هزینه های لازم شنیده شده است، اشاره کرد که می تواند تحولی اساسی در زندگی پناهندگان افغان که به طور طبیعی از آسیب پذیری بالایی برخوردار هستند، ایجاد کند.

در نهایت اشاره به این نکته ضروری است که کندی پیشرفت برنامه های مربوط به سند راهبردی در ایران و موانعی که برای انتقال منابع مالی لازم وجود دارد می تواند اعتبار آن را در آینده زیر سوال برد و جامعه جهانی را متهم به درگیر کردن مسائل سیاسی در حوزه های بشردوستانه نمایند و لذا ضرورت دارد فارغ از هرگونه شبهه سیاسی و با بهره گیری از پتانسیل ها و امکانات بیشتری که بتواند پایایی و پیشرفت این برنامه را تضمین کند مسیر اجرایی شدن سند راهبردی تسهیل گردد که البته در این میان نقش کشورهای حمایت کننده و نیز سازمان های بین المللی فعال در این حوزه از این جهت اهمیت فوق العاده می یابد که پدیده پناهندگی نه یک مسوولیت ملی که یک مسوولیت بین المللی است و تمام ارکان جامعه جهانی در مقابل ابعاد گوناگون آن مسوولیت دارند. مسوولیت در مقابل انسان هایی که بدون ارتکاب هرگونه گناهی در دام جنگ افروزان و خشونت طلبان منطقه ای و بین المللی فرو افتاده و رنج های بی شماری را تحمل می کنند.