گفتگوی خبرنگار بخش افغانستان خبرگزاری فارس با فاطمه اشرفی، مدیر انجمن حامی، درخصوص موانع و مشکلات موجود در راه تحصیل کودکان پناهنده.
به نقل از خبرگزاری فارس، رئیس بنیاد حمایت از زنان و کودکان پناهنده گفت: ایران با برداشتن موانع آموزش و تحصیل مهاجران افغانستانی زمینه بازگشت آنان به وطنشان را پس از سال‌ها حضور در این کشور فراهم می‌کند.
مردم افغانستان راهی جز مهاجرت نداشته‌اند
رییس هیئت مدیره بنیاد حمایت از زنان و کودکان پناهنده با اشاره به زمینه‌های تاریخی و فرهنگی مشترک بین دو کشور گفت: مرزهای جغرافیایی طولانی میان ایران و افغانستان در کنار تاریخ مشترک مکتوب و شفاهی، علایق و زبان مشترک؛ شرایط منحصر به فردی در روابط دو کشور ایجاد کرده‌است.
اشرفی ادامه داد: قطعا اجرای فرمان رهبر معظم انقلاب در اصلاح رویکردها، نظریه‌ها و سیاست‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد.
وی با بیان اینکه بسیاری از اتباع افغانستانی محصول مهاجرت‌های اجباری هستند، گفت: با نگاهی به تاریخ این کشور درمی‌یابیم افغانستان در طول سی سال گذشته همواره مملو از بحرانهای سیاسی، اجتماعی و امنیتی بوده ولی متاسفانه در حال حاضر در شرایط حاکمیت دولت مستقل و علیرغم هزینه های فوق تصوری که در این کشور انجام شده؛ به دلیل تشدید بحرانهای امنیتی تقریبا هیچ جای امنی در افغانستان وجود ندارد.
ایجاد محدویت، فرصت ها را به تهدید تبدیل خواهد کرد
اشرفی با تأکید بر لزوم مواجه منطقی با پدیده مهاجرت تصریح کرد: به هر حال خواسته یا ناخواسته با جمعیتی رو به رو هستیم که وارد ایران شده‌اند. نوع نگاه و مواجهه ما با این واقعیت در تبدیل این نیروی انسانی به تهدید یا فرصت تعیین کننده است و ما باید بپذیریم که افغانستان با شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی متعادلی رو به رو نیست.
رییس هیئت مدیره بنیاد حمایت از زنان و کودکان پناهنده در خصوص تبعات مثبت بهره گیری موثر از این نیروی انسانی گفت: ما می‌توانیم با نگاهی خوشبینانه این شرایط را بپذیریم و با آن منطقی و واقع گرایانه برخورد کنیم و سیاست‌ها، راهکارها و برنامه‌های اجرایی مفید و موثری برای بهره گیری فعال از این نیروی انسانی داشته باشیم و در واقع از این فرصت طلایی برای تقویت و بازسازی نیروی انسانی در افغانستان استفاده کنیم.
مهاجران قطعا با رویت کوچکترین آثار امید و شرایط پایدار داخلی کشورشان راه به سمت بازگشت را در پی خواهند گرفت.
وی با بیان اینکه افغانستان در حال حاضر در ردیف کشورهای توسعه نیافته ودارای پایین‌ترین سطح با سواد و سوادآموزی در منطقه است، عنوان کرد: مردم افغانستان به دلیل قرار گرفتن در جنگ‌های طولانی و فرسایشی، توان و مهارت‌های فردی و اجتماعی خود را از دست داده‌اند و در سایر کشورهای دنیا در شرایط مهاجرت و خارج از ظرفیت ها و توانایی های خود به سر می‌برند.
اشرفی در خصوص اتّخاد رویکرد مناسب در نحوه پذیرش مهاجران گفت: اتخاذ رویکرد هدف گرا در این شرایط می‌توانست زمینه این عقب نگاه داشته شدن اجباری از این جمعیت کثیر را جبران کند و با فراهم کردن امکانات حداقلی، توانایی و ظرفیت‌های این مردم را به روز نگاه دارد تا در مجال مناسب امکان بازگشت به زندگی طبیعی در کشورشان وجود داشته باشد
رییس هیئت مدیره بنیاد حمایت از زنان و کودکان پناهنده یکی از این ابزارهای راهگشا و موثر در پرورش این نیروی انسانی را باز کردن در مدارس کشور برای کودکان پناهنده دانست و گفت: اینکار می‌تواند کودکان پناهنده و مهاجر را در مسیر طبیعی زندگی کودکانه نگاه دارد.
ورود آنها به مدرسه مانع از انحراف کودکان و قرار گرفتن آنها در سایر مسیرهای فرعی و انحراف اجتماعی می‌شود.
وی ادامه داد: در این صورت هزینه‌های مادی و معنوی ناشی از خارج بودن این کودکان از محیط‌های آموزشی و تربیتی چندین برابر هزینه‌هایی است که برای عدم ورودشان پرداخته می‌شود و در نتیجه تا زمانی که آسیب‌های وارد به این کودکان مهار نشود، آسیب‌های جامعه مهار نمی‌شود.
اشرفی در ادامه با اشاره به آثار مثبت تحصیل این کودکان در دهه‌های اول انقلاب گفت: آثار مثبت تحصیل رایگان و آسان این مهاجران در دهه‌های اول انقلاب را امروز می‌توان در داخل افغانستان مشاهده کرد. جوان‌هایی که در کودکی و در دوران مهاجرت فرصت تحصیل و کسب درجات علمی را پیدا کردند امروز با بازگشت به افغانستان جایگاه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به کشور و مردمشان خدمت می‌کنند و موجب تغییرات اساسی در ساختار قومی، مذهبی و شکستن برخی ناهنجارهای منفی در کشورشان می‌شوند.
مدیران آموزشی متولیان اجرایی شدن پیام رهبر معظم انقلاب
وی با بیان اینکه باید سازوکار اجرایی شدن پیام رهبری فراهم شود، گفت: در بحث موانعی که برای ورود این بچه ها به مدرسه وجود دارد مهمترین مانع داشتن کارت اقامت بود که با توجه به پیام رهبری این مانع برداشته شد.
وی در خصوص نحوه دریافت شهریه از دانش آموزان افغانستانی گفت: به عنوان مثال در موضوع اجبار پرداخت شهریه دانش آموزان افغانستانی، از سوی آموزش و پرورش بخشنامه ای صادر شد که در یک بند آن آمده بود که هیچ دانش آموزی نباید از مدرسه اخراج شود و در بند دیگری گفته شده بود که به هر ترتیب ممکن باید مبلغ تعیین شده را از دانش آموزان دریافت کنند.
مدیر مدرسه خواسته یا ناخواسته در یک جبر اداری قرار می گرفت که به هر روشی که به ذهنش می رسد زمینه دریافت بی کم و کاست شهریه را فراهم کند و ضمنا به طوری که هیچ کودکی از مدرسه اخراج نشود.
اشرفی با تاکید بر نقش مهم و تعیین کننده آموزش و پرورش در تربیت و اصلاح نگرش جامعه گفت: این تصور که جدی‌ترین و موثر‌ترین رکنی که در کشور می‌تواند و باید نسبت به تغییر نگاه اجتماعی و یا تربیت اجتماعی در جامعه اثرگذار باشد.
به گفته وی، مجموعه آموزش و پرورش است و هر گونه اصلاح نگرش اجتماعی باید در این مجموعه اتفاق بیافتد اما این مسئله در آموزش و پرورش ما مورد غفلت واقع شده است. آموزش اخلاق اجتماعی و تربیت در مدارس ما محدود شده به آموزش‌های سطحی و صوری روخوانی و روان‌خوانی قرآن به دانش‌آموزان بدون اینکه برنامه یا تلاشی برای عمقی کردن مفاهیم آن و استفاده تربیتی از مفاهیم و اصول ارزشی قرآن در روابط فردی و اجتماعی دانش آموزان باشد.
وی افزود: انتظار می‌رود، نظام آموزش و پرورش و متولّیان آن در سطوح مختلف اجرایی؛ اداری و آموزشی دغدغه‌ای جز ارتقاء آموزش و رشد فرهنگ برای کودکان را نداشته باشند و با تمام همت و اراده، مدافع آموزش برای همه کودکان و بدون هر تبعیضی باشند و در عین حال نقش تعدیل کننده شکاف اجتماعی و فرهنگی میان دانش اموزان ایرانی و افغانستانی را ایفا نمایند.
اشرفی با ارائه پیشنهاداتی برای اصلاح نگرش و برخورد با این موضوع گفت: پیشنهاد عملی برای کاهش این مشکلات آموزش و ارتقاء آگاهی‌های کادر اجرایی و آموزشی مدارس است. آموزش‌هایی برای تغییر نگرش‌های فردی و اجتماعی آنها و الزام برای رعایت کرامت انسانی افراد بدور از هرگونه تبعیض قومی، مذهبی، نژادی و ملی است.
وی افزود: قطعا نوع برخورد متولّیان نظام آموزش و پرورش با متخلّفین در هر سطح و موقعیتی، می‌تواند وزارت آموزش و پرورش را به عنوان بخشی از دولت و نظام از رفتارهای غیر اخلاقی و کج سلیقگی‌ها مبّرا کند.
هدف اصلی نظام آموزشی؛ تربیت و پرورش نیروی انسانی
اشرفی با اشاره به وجود جریان‌های مثبت و حامی حقوق پناهندگان در کشور گفت: خوشبختانه انسان‌های آزاده‌ای هم هستند که وقتی در برابر کجروی‌ها قرار می گیرند و ظلمی را می‌بینند و می‌شنوند بدون در نظر گرفتن هر گونه تمایز و تفاوتی منصفانه عمل می‌کنند که بی‌ادعا می توان از معلمین و مدیران آزاده‌ای نام برد که رنج‌های فراوانی را متحمل شدند تا دانش آموزی صرفا به خاطر نداشتن پول ثبت نام و یا مهاجر بودن از مدرسه خارج نشود.
رییس هیئت مدیره بنیاد حمایت از زنان و کودکان پناهنده گفت: من امیدوارم پیام رهبرانقلاب که قطعا یک پیام استراتژیک است، منجر به تغییر سازوکار ها و تغییر رویکردهای اساسی شود و شاید لازم است تا آموزش و پرورش که بیشترین ارتباط و برخورد را با این قشر دارد به این کودکان به عنوان فرصت‌های طلایی برای سرمایه گذاری‌های دراز مدت نگاه کند.
وی افزود: قطعا بهبود و یا تغییر در زندگی مهاجرین افغانستانی در ایران انگیزه جدی تر و بالاتری را برای بازگشت داوطلبانه و ادغام پایدار در داخل افغانستان فراهم می‌کند
رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد؛ ناظر بر عملکرد سیستم آموزشی
اشرفی با تأکید بر نقش رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد در حمایت از حقوق پناهندگان گفت: ما در این قضایا باید سیستم‌های ناظر را فعال کنیم. ابزارهای این سیستم‌های ناظر می‌تواند رسانه‌ها و سازمان‌های غیر دولتی باشند. باید بپذیریم در این سیستم مشکلاتی وجود دارد که باید برطرف شود.
أشرفی با اشاره به دستور مستقیم و گشایشگر رهبر معظم انقلاب برای ثبت‌نام تمام کودکان افغانستانی در مدارس دولتی گفت: باید به این مهم از نگاه کودکان افغانستانی که بعد از این پیام به مدرسه راه یافته‌اند، توجه کنیم .
وی افزود: بدون شک سرنوشت حال و آینده این کودکان مرهون نظام جمهوری اسلامی است و همینطور باید به سرمایه‌های انسانی عظیمی فکر کنیم که سفیران فرهنگ و تمدن ایرانی در خاک سرزمین خودشان خواهند شد که با کمترین سرمایه و هزینه‌ای ایجاد شده است.