آیین نامه پناهندگان[1]

مصوب 25/9/1342 هیأت وزیران

ماده 1 – مقصود از پناهنده فردی است که به علل سیاسی – مذهبی – نژادی یا عضویت گروههای خاص اجتماعی از ترس جان و شکنجه خود و افراد خانواده اش که تحت تکفل او می باشد به کشور ایران پناهنده می شود.[2]

ماده 2 – پناهنده به طریق زیر شناخته می شود.

الف – عبور شخص یا اشخاص از منطقه مرزی به خاک ایران.

ب – تقدیم درخواست از  طریق یکی از خارجیان ساکن خارج از ایران مبنی بر پناهندگی ورود به ایران.

ج – تقدیم درخواست خارجیان مقیم ایران دایر به قبول پناهندگی .

تبصره – درمورد مندرج در بند «الف» پناهنده به محض ورود به خاک ایران باید خود را به اولین پاسگاه مرزی یا مقام رسمی صلاحیتدار دولتی معرفی و آنچه اسلحه ای با خود همراه داشته باشد در مقابل اخذ رسید به مقامات ایرانی تحویل و تقاضای خود را تسلیم نماید، مقام مزبور تقاضا را قبول و شخص پناهنده را به مرزبانی منطقه معرفی خواهد نمود مرزبانی اطلاعات لازم را از متقاضی کسب نموده تقاضا و اطلاعات را از طریق استاندازی یا فرمانداری به وزارت کشور ارسال می دارد.

ماده 3 – برای رسیدگی به امور پناهندگان کمیته ای در وزارت کشور به نام کمیته دائمی پناهندگان تحت نظر معاون وزارت کشور با حضور نمایندگان عالی رتبه وزارت امور خارجه، وزارت کار و خدمات اجتماعی[3]، اداره دوم ستاد بزرگ ارتشتاران[4]، سازمان اطلاعات و امنیت کشور[5]، شهربانی کل کشور[6]،(سازمان امور مرزی) مدیرکل سیاسی و رئیس اداره سیاسی وزارت کشور تشکیل می گردد.

تبصره 1 – کمیته دائمی می تواند در صورت لزوم کمیته فرعی را در استانها و شهرستانها با حضور استاندار یا فرماندار و نمایندگان ارتش، ساواک[7]، ژاندارمری ، شهربانی[8] تشکیل دهد.

تبصره 2 – کمیته می تواند درصورت لزوم برای کسب اطلاعات و بررسی و تبادل نظر از نمایندگان سازمانهای دیگر دعوت نماید.

ماده 4 – پناهندگی موقعی پذیرفته می شود که ازمراتب زیر اطمینان حاصل گردد.

1-از تقاضای پناهندگی به ایران سوء نیت نداشته باشد.

2-منظور از پناهندگی اشتغال به کسب و کار نباشد.

ماده 5 – کمیته دائمی صلاحیت رسیدگی به قبول یا ردپناهندگی و سایر امور مربوط به پناهندگان را دارد و در مورد اشخاصی که در خارج از ایران اقامت دارند ممکن است تحقیقات در باره آنان به نماینگیهای سیاسی دولت در خارج از کشور واگذار شود.

تبصره  – اشخاصی که مرتکب جنایت جنگی یا جرایمی علیه صلح و انسانیت و یا جرایم شدید حقوق عمومی شده باشند از مقررات این آیین نامه استفاده نخواهند نمود.

ماده 6 – درصورت قبول پناهندگی دفترچه اقامت پناهندگی از طرف شهربانی کل کشور[9] به شخص پناهنده داده می شود که به منزله دفترچه شناسایی و هویت رسمی است که در دفتر شهربانی[10] محل اقامت ثبت می گردد و دارنده آن باید هرسه ماه یک بار مراجعه و تمدید نماید.

ماده 7 – شخص پناهنده پس از قبول پناهندگی از حقوق اتباع ایران در موارد زیر بهره مند می شود.

الف – استفاده از خدمات بهداشتی و فرهنگی و اجتماعی

ب – اشتغال به حرف وکارهایی که اتباع خارجی در ایران اجازه آن را دارند و همچنین اموری که کمیته دائمی پناهندگان صلاح می داند.

تبصره 1 – پناهنده حق شرکت در فعایتهای سیاسی و سندیکایی ندارد

تبصره 2 – پناهنده حق دارد تا حدودی که مخالف نظم عمومی کشور نباشد آزادانه مراسم مذهبی خود را اعمال نماید و به فرزندان خود تعلیمات مذهبی دهد.

تبصره 3 – با پناهندگان همان رفتاری خواهد شد که نسبت به بیگانگان مقیم کشور اعمال می شود.

تبصره 4 – پناهنده در حدودی که قوانین و امنیت کشور اجازه می دهد مانند اتباع خارجه در انتخاب مسکن آزاد است.

ماده 8 – پناهنده کتباً باید تعهد نماید مادامی که درایران اقامت دارد مقررات و قوانین دولت ایران را محترم شمارد.

ماده 9 – اگر پناهنده علیه امنیت یا قوانین ایران اقدامی نماید وزیر کشور به پیشنهاد کمیته دائمی پناهندگان گواهینامه پناهندگی او را لغو می نماید و اگر اقدام و مستلزم کیفر قانون می باشد به مراجع قضایی تسلیم می گردد در هر صورت به پناهنده مهلت کافی داده خواهد شد که خاک ایران را ترک نماید.

تبصره 1 – پناهنده ای که گواهینامه اش لغو شده تا موقع خروج از خاک ایران تحت نظر مقامات انتظامی خواهد بود.

تبصره 2 – در صورتی که از لحاظ امنیت ملی و نظم عمومی مانعی نباشد برای پناهندگان پروانه مسافرتی صادر خواهد شد که با آن می توانند به خارج از کشور مسافرت نمایند.

ماده 10 – محل کار و اقامت پناهنده با نظر کمیته دائمی تعیین می گردد.

ماده 11 – اگر کمیته دائمی پناهندگان تشخیص دهد که اوضاع و احوالی که در اثر آن پناهنده به ایران آمده از میان رفته است پناهنده باید خاک ایران را ترک گوید مگر اینکه دلایل کافی بر ادامه خطری که متوجه اوست ارائه نماید.

ماده 12– پناهنده را نمی توان اجباراً به کشوری که در آنجا جان یا آزادیش به علل سیاسی – نژادی – مذهبی – نژادی یا تعلقش به بعضی گروههای اجتماعی در معرض خطر است اعزام نمود.

ماده 13 – اعطای تابعیت به پناهندگانی که درمدت اقامت درایران قوانین و مقررات را کاملاً رعایت کرده باشند با نظر مساعد تلقی خواهد شد.

تبصره 1 – در مورد استملاک اموال منقول و غیرمنقول پناهنده اصولاً از همان حقوقی که برای اتباع خارجه مقرر است استفاده خواهد نمود.

تبصره 2 – پناهنده حق دارد برای نظم و احقاق حق خود به دادگاههای کشور مراجعه کند.

ماده 14 – مقررات و آئین نامه هایی که تاکنون به تصویب رسیده و مغیر مفاد فوق باشد از تاریخ تصویب این آیین نامه از درجه اعتبار ساقط است.

تبصره  – مقررات این آیین نامه در مورد کلیه پناهندگان قطع نظر از نژاد و مذهب یا وطنشان یکسان اجرا خواهد شد.

[1] – به قانون کنوانسیون مربوط به وضع پناهندگان و پروتکل آن مصوب 25/3/1355 مندرج در همین مجموعه مراجعه شود.

[2] – تعریف دیگری از «پناهنده» به موجب ماده 1 آیین نامه اجرایی ماده 180 قانون برنامه سوم توسعه – تنفیذ شده به موجب ماده 129 قانون برنامه چهارم توسعه … مصوب 14/2/1384 صورت گرفته است، به ماده 1 آیین نامه مزبور مندرج در همین مجموعه مراجعه شود.

[3] – درحال حاضر وزارت کار و اموراجتماعی

[4] – درحال حاضر ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران

[5] – ساواک همان سازمان اطلاعات و امنیت کشور بوده است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی منحل شده است.

[6] – شهربانی کل کشور و ژاندارمری کل کشور در نیروی انتظامی ادغام شده است.

[7] – ساواک همان سازمان اطلاعات و امنیت کشور بوده است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی منحل شده است.

[8] – شهربانی کل کشور و ژاندارمری کل کشور در نیروی انتظامی ادغام شده است.

[9] – شهربانی کل کشور و ژاندارمری کل کشور در نیروی انتظامی ادغام شده است.

[10] – شهربانی کل کشور و ژاندارمری کل کشور در نیروی انتظامی ادغام شده است.