نمایشگاه آثار نقاشی، خطاطی، نگارگری و تذهیبِ هنرمندان افغانستانی ساکن ایران با عنوان «قلم‌های لاجورد»، عصر جمعه 30 آذر در گالریِ آرشیو ملیِ سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گشایش یافت.
در آغاز این برنامه، «اشرف بروجردی»، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران سخن گفت. او با اشاره به این نکته که «قلم‌های لاجورد»، تلاشی برای رابطه فرهنگی میان دو ملت ایران و افغانستان است، اظهار داشت: این نمایشگاه، محصول کار آنانی است که روح لطیف خود را به ودیعه نهاده اند. زیرا از هنر هر ملت، آنچه حرف اول را می زند، هنر نقاشی است و حتی در کتیبه ها و سنگ نبشته ها، نقش است که مانده و بیانگر دوران زیسته مردم در آن روزگار است.
او در ادامه به آیه قرآن که می فرماید «سوگند به قلم و آنچه می‌نگارند»، اشاره کرد و گفت: از این رو، هرچه از قلم تراوش می کند، می تواند موثر باشد زیرا ترسیم گر لحظاتی از ویژگی های آن دوران است و می توان سرنوشت ملت ها را با قلم رقم زد و به مردم یادآوری کرد.
بروجردی سپس درباره افغان‌های مهاجر گفت: ملت افغانستان روزهای سختی را سپری کردند و شاید ما میزبانان خوبی نبودیم. البته ما هم شرایط دشواری را پشت سر گذاشتیم؛ جنگ را و اکنون تحریم را و در این میان، البته بزرگی آنها می تواند بر تک تک ما اثرگذار باشد و تعامل شان با مردم ایران می تواند برای همه درس آموز باشد. زیرا به تعبیر قرآن، مهاجرت گاهی ضروری است که می فرماید: «قَالُوا فِیمَ کُنْتُمْ قَالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ قَالُوا أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا»، یعنی: می گویند در چه حال بودید پاسخ می دهند ما در زمین از مستضعفان بودیم میگویند مگر زمین خدا وسیع نبود تا در آن مهاجرت کنید. از این جهت، مهاجرت این فرصت را می آفریند که خلاقیت ها و توانایی ها و استعدادها را در معرض دید و شنید عموم قرار داد و باید از نعمت ها استفاده کرد. ما با دوستان افغان، در کنار یکدیگر، زندگی کردیم و اهداف بشری را پیش بردیم. برای آنان هم این فرصت ایجاد شد که با وجود همه کاستی ها، استعدادهایشان بروز یابد. البته شعر نیز میان مردم افغان جایگاه رفیعی دارد اما باید ماه ها و سال ها کار شود اما امروز، هنر نقاشی و خطاطی توانسته برای نسل فردا ذخیره ای ایجاد کند که تصویرگر حقایق است که با بیان نمی تواند به تصویر کشید. اگر سختی گذشته مانع از آن شده تا از ظرفیت وجودی شان بهره ببرند اما حالا به منصه ظهور رسیده است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: مشکل از جهان امروز است که مرارت ها را تحمل می کنیم و بشریتِ امروز باید یاد بگیرد برای حفظ کرامتش و نقطه اوج تعالی خودش و سرمایه ای که آیندگان از آن بهره ببرند، باید در حوزه علم و دانش و هنر ظهور و بروز یابد و در این اثنا، باید قدردان کسانی باشیم که هنرشان را در اختیار ما قرار می دهند. ملت ها فارغ از سیاست‌ها، می توانند باهم باشند و برای نجات بشر تلاش کنند و گام بردارند تا احساس نشاط و شادابی را در جامعه تسری بخشند و تجربه آرامشِ در کنار هم بودن را فراهم کنند. باید همه هم‌دل و هم‌فکر و هم‌آوا باشیم تا بتوانیم تصاویری خلق کنیم که درس‌آموز باشد.
سفیر افغانستان در ایران: همکاری ایران و افغانستان می تواند محور همگرایی در منطقه باشد
سخنران بعد، «نصیر احمد نور»، سفیر جمهوری اسلامی افغانستان در ایران بود. او با ذکر این نکته که نسل جوان افغانستان، هرجا که هست، از ناحیه مهارت ها و استعدادها زبانزد خاص و عام است، گفت: در سال گذشته تحصیلی، جوانان افغان در کشورهای مختلف ازجمله ایران، روسیه، ترکیه، استرالیا و کشورهای اسکاندیناوی، در کنکورهای کارشناسی ارشد و دکتری، حائز رتبه های نخست شده اند.
او افزود: امروز به حکم مهاجرت اجباری و الهی، شهروندان ما در 70 کشور جهان پراکنده هستند و ما شاهد نسل های دوم و سوم مهاجران هستیم. آنها از دانش و اخلاق شان در راه تعالی سود می‌جویند و عضو شوراهای محلی و ملی و حتی کابینه برخی کشورها شده اند و از این فرصت در گوشه و کنار جهان استفاده کرده اند. در ایران اما، به حکم همزبانی و ریشه های مشترک، این فرصت خیلی مساعد است. نسل جوان افغانستان، باید یک فرصت تلقی شود که شاید دیگر تکرار نشود. هرقدر آنها در ایران متخصص تر شوند، جایگاه خود را در افغانستان بازمی یابند و میان اقران خود، احساس سربلندی می کنند. در این میان، آنها برای تعالی دو کشور خواهند کوشید و در راستای منافع ملی دو کشور حرکت خواهند کرد.
سپس، «احمد جلالی فراهانی»، نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در یونسکو برای حاضران سخن گفت: من بنا به مسئولیتم در یونسکو و ازقضا سابقه طولانی در این سمت، تاریخچه ای از همکاری کشورها در میراث مشترک جهانی را در خاطر دارم. نمونه ای از آن، به سال 2005 برمی گردد که بنا بر پیشنهاد ایران، افغانستان، تاجیکستان و ترکیه مصوب شد، سال 2007، در هشتصدمین سال تولد مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی، به نام او نامگذاری شود.
او اضافه کرد: در آن زمان، من و سفیر وقت ترکیه و افغانستان صحبت کردیم و بنا شد مدال جهانی مولانا تاسیس شود که نام مولانا ماندگار. اگرچه همیشه کسانی هستند که نقاط مشترک را رها کنند و در قید اختلافات بمانند اما در مجمع عمومی یونسکو به تصویب رسید و در سند آن قید شد: «مولانا جلال الدین بلخی رومی یکی از بزرگترین شاعران، فیلسوفان و بشردوستان را که متعلق به کل بشریت است، با این وجود مردم افغانستان، ایران و ترکیه او را شاعری از آن خود می دانند.» و البته چه خوب که نه فقط ما، که همه جهان او را از آن خود می دانند و این نقطه قوت است زیرا همین مولانا کافی است تا کل منطقه را پیوند دهد.
این چهره فرهنگی بیان کرد: همه آثار ادبیات کلاسیک، با نام خدا آغاز می شود اما مولانا، آغازگرش با نِی است و بر شنیدن تاکید می کنند. گفت و گو کنیم و همدیگر را بشنویم که اگر چنین شود، بخشی از مشکلات جهان حل خواهد شد.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو: ملتی که دست در رنگ دارد، نمی تواند دست در جنگ داشته باشد.
«حجت‌الله ایوبی»، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، آخرین سخنران این نشست بود. او با یادی از دوران مسئولیتش در سازمان فرهنگی اکو و برپایی نمایشگاهی از هنر افغانستان در اصفهان گفت: آنجا دیدم که هنرمندان افغان چه ماهرانه دست در رنگ دارند و چه آثاری خلق کردند و چهره دیگری از افغانستان که جنگ بر آنها تحمیل شد را نشان دادند چون ملتی که دست در رنگ دارد، نمی تواند دست در جنگ داشته باشد.
او اظهار کرد: همه کشورها، هنر شعر و موسیقی و نقاشی و مجسمه سازی را دارند اما هنر خطاطی و خوشنویسی خاص دو تمدن ایران و چین است و شناسنامه ما است. عرفان، از ارکان فرهنگ این سرزمین است و هرچه داشتند برای هنر خط ریختند چنانکه در همه حراجی های دنیا، بعید است یک یا چند اثر خوشنویسیِ ایرانی پیدا نکنید.امیدوارم خوشی و شادی به سرزمینی ما و افغانستان که در بلندترین شب سال هم خوش بودند و به جشن می نشستند و یلدا برگزار می کنند برگردد و هنرمندان در این خوشی و شادی، نقش اصلی را ایفا کنند.
این نمایشگاه که هدف از برگزاری آن گسترش تبادلات فرهنگی میان دو کشور دوست و همسایه؛ ایران و افغانستان عنوان شده است، تا چهارشنبه 5 دی در گالریِ ساختمان آرشیو ملی ایران میزبان علاقه‌مندان خواهد بود.
در پایان نیز، «رضوان حکیم‌زاده»، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش نیز گفت: در حال حاضر 450 هزار دانش آموز افغانستانی در ایران تحصیل می کنند./ایرنا